Gdańsk. Jak długo pomnik chwały oręża polskiego będzie symbolem wstydu?

Stojący u stóp wzgórza Pachołek pomnik bitwy pod Oliwą wygląda jak porzucony w lesie stos kamieni. Nie ma tablicy wyjaśniającej jego znaczenie, trudno też oprzeć się wrażeniu, że omszała konstrukcja rozpadnie się lada chwila.

Rada Osiedla Oliwa postanowiła zapobiec dalszej degradacji obiektu.
- Zajęliśmy się pomnikiem ze względu na jego znaczenie historyczne i symboliczne - podkreśla Tomasz Strug, przewodniczący zarządu Osiedla Oliwa. - W zeszłym roku przeznaczyliśmy klika tysięcy złotych na opracowanie projektu jego renowacji. Dokument jest już gotowy.

Zgodnie z tym opracowaniem, pomnik miałby zostać poddany gruntownej konserwacji. Wróciłyby też tablice z informacją o przeznaczeniu obiektu. Niestety, przedstawione w projekcie koszty tej operacji nie napawają optymizmem. Oszacowano je na ponad 46 tys. zł, co przekracza możliwości finansowe Rady Osiedla Oliwa. Jej roczny budżet wynosi ok. 100 tys. zł.

- Łatwo policzyć, że na renowację musielibyśmy przeznaczyć połowę naszych pieniędzy, a przecież potrzeby mieszkańców nie ograniczają się do pomnika - przyznaje Tomasz Strug. - Poza tym mówimy tylko o naprawie. Do tego trzeba doliczyć wydatki na zagospodarowanie otoczenia pomnika. Chcielibyśmy tu stworzyć miejsce rekreacji.

Zarząd Dróg i Zieleni, który sprawuje pieczę nad gdańskimi pomnikami, na razie nie przewiduje partycypacji w kosztach remontu.
- Ta inwestycja nie jest przewidziana w tegorocznym budżecie - informuje Katarzyna Kaczmarek, rzeczniczka ZDiZ.

Jakie zatem jest wyjście z sytuacji?
- Będziemy szukać sponsorów - mówi Tomasz Strug.

Jak zauważają oliwscy społecznicy, remont pomnika nie jest zwykłą inwestycją. Być może zabrzmi to nieco patetycznie, ale chodzi tu poczucie narodowej dumy i sposób podejścia do własnej historii. Pomnik przypomina przecież o jednej z najjaśniejszych kart w dziejach polskiej obecności na morzu.

Pikanterii sprawie nadaje fakt, że pierwotnie pomnik miał inne znaczenie. Wzniesiono go w 1889 r. dla uczczenia królowej Luizy (1776-1810), żony króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III, która odwiedziła Pachołek podczas bytności w Gdańsku. Jako że Luiza słynęła z dobroci i miłości matczynej, monument opatrzono tablicą, na której znalazł się cytat z Johanna Wolfganga Goethego: "Miejsce, na które wstąpił człowiek dobry, jest uświęcone". Na jego szczycie umieszczono orła pruskiego.

Po wojnie zarówno orzeł, jak i tablica z niemieckim napisem, zostały usunięte. W 1977 r., z okazji 350. rocznicy zwycięstwa floty polskiej nad szwedzką, obiekt adoptowano na pomnik bitwy pod Oliwą. Patriotyczna wymowa nie uchroniła go jednak przed ręką wandali. Popiersie króla Zygmunta III Wazy, które ustawiono w miejscu orła pruskiego, zostało rozbite, podobnie jak tablice mówiące o "polskim" przeznaczeniu pomnika.